BÜNYAN İLÇESİNİN TARİHİ, COĞRAFİ VE EKONOMİK ÖZELLİKLERİ

İç Anadolu Bölgesi'nde Kayseri İli'ne bağlı bir ilçe olan Bünyan, doğuda Pınarbaşı, güneyde Tomarza ve Talas, batıda Kocasinan ve Melikgazi, kuzeyde Sarıoğlan, Akkışla ilçeleri ile çevrilidir. Erciyes Dağı'nın 40 km. kuzeydoğusunda, Korkmaz Dağı'nın kuzey yamaçlarında kurulmuş olan ilçenin toprakları engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe toprakları Orta Toroslar'ın bir uzantısı ile bunun iki yanındaki çöküntü alanlarından oluşmaktadır. İlçenin orta kesimini, güneybatı-kuzeydoğu uzantısında Korkmaz ve Hınzır Dağları ikiye ayırmaktadır. Bu dağların Beştepeler ve Lalelibeli geçitleri ile ulaşım yönünden önemli iki geçidi bulunmaktadır.

İlçe topraklarının kuzey, batı ve güneydeki çöküntü alanları daha çok plato görünümündedir. İlçede ovalar oldukça az bir alanı kaplamaktadır. İlçe topraklarını Sarımsaklı, Kahveci Suyu, Elbaşı Suyu, Samagir Suyu, Girveli Suyu sulamaktadır. Sarımsaklı Suyu üzerinde Bünyan Hidroelektrik Santrali 1929 yılında işletmeye açılmış, 1968'de de Sarımsaklı Barajı yapılmıştır.

Kayseri'ye 45 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.856 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre toplam nüfusu 39.215'dir.

Bünyan bitki örtüsü bakımından zayıf olup, yörede ormanlık ve koruluk alan bulunmamaktadır. Dağlarda kendiliğinden yetişen bodur çalılıklara ve keven bitkisine rastlanmaktadır. Son yıllarda ilçe merkezinde ve köylerde bulunan su boylarında kavak ve söğüt ağaçları dikilmeye başlanmıştır.

İlçede karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Gece ile gündüz arasındaki ısı fark çok fazladır. Kışları kuzeyden poyraz, yazları doğudan karayel, güneyden lodos en çok esen rüzgârlardır. İlçe merkezinde daha çok doğudan batıya "Boğaz Yeli" denen soğuk rüzgâr esmektedir.

Bünyan'ın yakınlarındaki Kayabaşı Mağarasında bulunan kabartmalar MÖ. 2000 yıllarında Hititlerin buraya yerleştiğini göstermektedir. Yörede Asurlular, Persler, Kapadokya Krallığı, Roma ve Bizanslılar egemen olmuşlar, Malazgirt Savaşı'ndan (1071) sonra Anadolu Selçuklularının egemenliğine girmiştir. Daha sonra Danişmentliler, Kadı Burhanettin Ahmet, Eretna Devleti, Karamanoğulları ve Dulkadiroğulları Kayseri ile birlikte buraya da hâkim olmuşlardır. Yavuz Sultan Selim'in 1515'te, İran seferi dönüşünde Kayseri ile birlikte burası da Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX. yüzyıl sonlarında Bünyan-ı Hamit ismini alan bu yerleşim, Elbaşı nahiyesinin merkezi iken 1890'larda kaza merkezi yapılmıştır. 1908 yılında Meşrutiyetin ilanı ile Abdülhamit tahtan indirilince ilçenin isminden Hamit kelimesi kaldırılmış; ismi, Bünyan olarak kalmıştır. İlçe olmadan önce Sivas ilinin Pınarbaşı (Aziziye) ilçesine bağlı iken, 1908 yılında ilçe olmuş, 1912 yılında da Kayseri iline bağlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Kayseri İli'ne bağlı ilçe konumunu sürdürmüştür.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, dokuma ve halıcılığa dayalıdır. Yetiştirilen bitkisel ürünler; buğday, arpa, çavdar, patates, şeker pancarı ve baklagillerdir. Az miktarda da sebze yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta sığır ve koyun besiciliği yapılmakta olup, merinos koyunu yetiştirilmektedir. İlçede montofon ineği yapay

tohumlama istasyonu kurulmuştur.

İlçe merkezinde küçük ticaret alanı dışında Bünsa, Bünteks, Bünyan Gıda gibi küçük sanayi kuruluşları bulunmaktadır. İlçedeki döküm fabrikasında makine parçaları üretilmektedir. İlçenin temel geçim kaynağı el tezgâhlarında yapılan halılardır. İlçe nüfusunun %70'i halıcılıkla uğraşmaktadır. Kentte 1926'da halı ipliği fabrikası kurulmuştur. Günümüzde kumaş ve battaniye üretmektedir.

İlçe topraklarında Girinci ve Topsöğüt köylerinde demir, Mudarasın, Pireahmet, Bürüngüz ve Karakaya köylerinde linyit yatakları bulunmaktadır.